- Lâu ngày không gặp, bạn thế nào rồi?
- Tôi cũng bình thường thôi.
Đây chắc là đoạn hội thoại điển hình khi gặp nhau. Thế nhưng, có bao giờ chúng ta tự hỏi bản thân mình dạo này ra sao?
Mỗi giai đoạn tôi đều có một nhiệm vụ phải hoàn thành: tốt nghiệp ĐH, ngược xuôi làm hồ sơ cao học ở nước ngoài, bận rộn với văn thạc sỹ, tìm việc đi làm và chuẩn bị thủ tục học Tiến sĩ. Chắc hẳnchưcác bạn cũng không thảnh thơi hơn tôi là mấy, đúng không? Tưởng chừng bản thân luôn tiến lên phía trước, nhưng có lúc nhìn lại, tôi cảm thấy có nhiều kế hoạch sau bao nhiêu năm tôi vẫn không thực hiện được; cũng có vô số thói quen xấu, những tính cách mà tôi không thích về bản thân – vẫn chưa cải thiện được.
Một mặt tôi thấy mình bận rộn, và có phần cố tình khiến bản thân bận rộn, để tự vỗ về rằng mình đang làm những việc có ích. Mặt khác, chính vì sự bận rộn ấy khiến tôi nhận ra trong quá trình trưởng thành, vẫn có nhiều lỗ hổng mà tôi chưa dành thời gian để lấp đầy.
Tôi quyết định dừng mọi việc lại và dành hẳn một tối cuối tuần để xem một bộ phim do chính mình thủ vai 😝 Nói cách khác, tôi nhìn lại những gì đã diễn ra với nhân vật “tôi” trong tháng 6/2021.
Điều gì khiến chúng ta phải nhìn lại bản thân?
10h đêm, sau một ngày rã rời, tôi giật mình nhớ ra là mình đã hứa sẽ gọi về cho bố. Nhưng giờ lại quá muộn rồi, thôi để ngày mai. Tôi cũng bỏ lỡ nhiều cuộc gọi thế này với bạn bè, chỉ vì danh sách việc cần làm trong ngày luôn dài ngút ngàn.
Một lần khác, tôi đã rất buồn vì dù có cắt giảm tinh bột bao nhiêu thì tôi cũng không thể có được số đo cân nặng và vòng eo mà mình mong muốn. Sau đó, tôi tìm thấy video hướng dẫn tập Yoga ngay trong list yêu thích của mình trên Youtube và chạy đi tìm chiếc thảm tập mình đã bỏ rơi. Bên cạnh đó là cây đàn Piano không thèm cắm điện vì lâu ngày không đụng đến. Nhớ lại lúc trước tôi đã phải dành dụm hơn nửa năm để có được nó, và tự hứa với lòng mình sẽ cố gắng luyện tập mỗi ngày.
Tương tự, tôi đã tự vấn bản thân suốt buổi chiều sau khi tranh luận với đồng nghiệp về một chủ đề nghiên cứu. Tại sao tôi đọc nhiều tài liệu như vậy, mà không có cách nào dùng nó để làm dẫn chứng cho buổi thảo luận? Giờ này năm ngoái, tôi đã tự nhủ phải cố gắng hơn trong việc phát triển tư duy đa chiều, và rèn luyện kĩ năng biện luận, mà đến nay vẫn thiếu tự tin mặc dù tôi đã đọc và viết rất nhiều?
Dường như có nhiều thứ đã bị lãng quên, có điều gì đó chưa đúng, kèm cảm giác chênh vênh mặc dù chúng ta luôn theo đuổi mục tiêu đã đặt ra cho mỗi ngày/tuần/tháng/năm. Nếu bạn đang có những thắc mắc, rằng bản thân đã thực sự trưởng thành sau nhiều năm hay chưa, thì tôi tin rằng đã đến lúc bạn cần nhìn lại bản thân mình.
Nhìn lại chính mình từ góc độ nào?
Tôi biết rằng rất nhiều bạn đọc đã từng bắt gặp bài viết kiểu như “5 cách để refresh bản thân cho năm mới”; “10 điều cần làm để nâng cấp cuộc sống” – và tôi không muốn viết thêm những điều tương tự như vậy.
Tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta đều hiểu rất rõ về những quy tắc của người thành công, hay điều gì nên và không nên làm đối với sức khoẻ và lối sống. Tuy nhiên, việc áp dụng quy tắc chung cho những cá thể riêng biệt, với hoàn cảnh khác nhau sẽ không mang đến hiệu quả. Ngược lại, chính những quy tắc đó khiến nhiều người cảm thấy áp lực bởi suy nghĩ mình chưa thực hiện được những điều đó, có nghĩa là mình đang thất bại.
Tóm lại, chúng ta nên nhìn lại bản thân từ góc độ nào? Câu trả lời của tôi là: tất cả. Mục đích của việc nhìn lại không hoàn toàn khuyến khích bạn đặt câu hỏi “Bao nhiêu năm rồi làm gì và được gì?”. Nói một cách đơn thuần, bạn sẽ là người thứ 3, quan sát và ghi chép những gì đã và đang diễn ra trong cuộc sống, công việc và tình cảm của bạn trong quãng thời gian ngắn.
Nếu bạn thấy tò mò, và có thể dành ra từ 30p-1 tiếng, hãy cùng tôi thực hiện hoạt động này ngay bây giờ nhé!
Mọi thứ đã sẵn sàng, làm gì bây giờ?
Cho dù bạn là học sinh, sinh viên hay người đang đi làm, chúng ta đều có những “hạng mục” giống nhau trong cuộc sống. Đừng quá bận tâm nếu bạn chưa nghĩ ra được cách phân loại cuộc sống thành những mảng khác nhau. Thay vào đó, hãy cứ viết ra ngay những điều hiện lên trong đầu bạn. Ví dụ: một ngày thường nhật đều diễn ra theo trình tự thời gian sáng, trưa, chiều, tối. Bạn nhìn thấy bản thân mình đã/đang làm gì trong những khung thời gian đó? Hãy mô tả thật chi tiết.
Thêm vào đó, tôi tin rằng các bạn sẽ có thêm động lực khi suy nghĩ và viết theo thứ tự, bắt đầu bằng chủ đề mà bạn đang quan tâm nhất. Đó có thể là một cảm xúc tiêu cực diễn ra liên tục trong nhiều ngày/tuần hoặc thậm chí nhiều tháng; hay một nhiệm vụ nào đó trong công việc và học tập khiến bạn mệt mỏi dạo gần đây.
Tôi thích cafe và trà. Tôi cần uống cafe khi không thể vượt qua cơn buồn ngủ ban ngày của mình. Tôi cần trà khi không có cafe. Mặc dù vậy, tôi cũng hạn chế hết mức có thể, vì tôi coi nó như một liều thuốc “tỉnh ngủ”, và có lẽ nếu uống quá nhiều, tôi sẽ bị “lờn thuốc”. Kỳ lạ là dù không phải cú đêm, việc tỉnh táo suốt trong ngày rất khó khăn với tôi. Khi cơn buồn ngủ ập tới, tôi vô cùng tức giận. Tại sao một người có lối sống lành mạnh như tôi vẫn cứ cảm thấy mệt mỏi liên tục? Tôi vẫn cố gắng ngủ sớm, dậy sớm, tập thể dục và ăn uống đều đặn. Tôi chẳng thấy mình sai ở đâu cả – cho đến khi thật sự “truy sát” một ngày của mình. Tôi nhận ra mình có thói quen dùng điện thoại trước khi đi ngủ, và sau khi thức dậy. Thói quen đó khiến việc ngủ dậy, tìm điện thoại và mở trang Facebook diễn ra khi tôi đang trong tình trạng mơ màng. Chỉ với thói quen xấu đó thôi mà nó đã ảnh hưởng đến khả năng tập trung của tôi trong mấy năm trời!
Đôi khi những vấn đề nghiêm trọng xảy ra lại là hậu quả của nhiều yếu tố nhỏ bé góp lại. Do vậy, hãy cứ liệt kê ra tất cả những gì liên quan đến chính bản thân nhé!
Làm sao để gọi tên cảm xúc?
Tôi cũng có thắc mắc tương tự khi mô tả hành trình cảm xúc của mình. Tuy nhiên, tôi muốn nói với bạn rằng điều đó không hề quan trọng. Điều bạn cần là trình bày bằng góc nhìn của bạn, người viết và người đọc đều là bạn. Bạn có thể liệt kê, hoặc mô tả thật chi tiết bằng vài trang viết – miễn bạn có thể ngắm nhìn và thấu hiểu những gì đang diễn ra trong dòng cảm xúc ấy.
Quan trọng hơn nữa, bạn phải là người hiểu được vai trò của những phản ứng cảm xúc đó trong cuộc sống. Sự tức giận không phải lúc nào cũng cần được kiểm soát, những cảm xúc tiêu cực không phải lúc nào cũng xấu – trừ khi bạn cảm thấy như vậy. Phải không?
Điều quan trọng khi quan sát và ghi chép về chính mình đó là thái độ không phán xét. Trung thực với chính bản thân sẽ giúp bạn nhìn ra được điểm tốt, điểm yếu một cách khách quan, thay vì tự trách móc.
Những gì bạn nhìn trước mắt có thể sẽ khiến bạn vui hơn, hoặc thất vọng toàn tập về bản thân mình. Thậm chí, bạn sẽ muốn dừng ngay việc này khi chỉ mới ôn lại được một vài thói quen xấu của bản thân. Tôi cũng đã phải thốt lên rằng “Không ngờ mình tệ thế này!” sau khi nhìn lại 4 trang giấy chi chít chữ. Không sao cả, ít nhất chúng ta đã nhận ra những điều chưa ổn.
Việc tiếp theo, chúng ta cần nhìn lại mọi thứ một cách tổng quát hơn bằng cách chỉ ra vấn đề và gợi ý cho chính mình cách giải quyết. Nó có giống với việc thêm vào một loạt cách để cải thiện bản thân không? Không hẳn vậy! Ngược lại, chúng ta nên giảm bớt những mục tiêu, và đưa ra phương án giải quyết vấn đề một cách có chọn lọc.
Tôi rất thích đọc sách, nhưng không có cách nào duy trì được thói quen 5-10 phút mỗi ngày. Tôi nhận ra việc duy trì nó mỗi ngày với thời gian ngắn không dành cho mình. Từ một sở thích, việc phải-đọc-sách trở thành nhiệm vụ đối với tôi, và tôi đã xa lánh nó lúc nào không hay. Vì thế, tôi đã thay đổi cách tiếp cận này.
Thay vì chọn ra một quyến sách vài trăm trang và cố gắng đọc cho bằng hết, tôi sẽ tìm sách theo trí tò mò của bản thân. Đôi khi tôi thắc mắc, cuộc sống của một người phụ nữ bình thường, và một Phu nhân tổng thống sẽ khác nhau thế nào? Câu hỏi này khiến tôi ngấu nghiến quyển sách Becoming, viết bởi Michelle – vợ tổng thống Obama. Một lần khác, tôi bực bội khi mọi người cứ nói đến lối sống tối giản qua việc dọn dẹp nhà cửa và ăn mặc, tôi muốn biết lợi ích của minimalism đến sự thành công trong công việc. Và tôi đã biết tới “Essentialism” – giải thích về sự tối giản như một lối tư duy rất thú vị.
Nói một cách ngắn gọn, trong khi việc thẳng thắn chỉ ra mọi vấn đề lớn nhỏ là cần thiết, thì tôi lại nghĩ rằng đề xuất giải pháp cần có tính chọn lọc, hơn là liệt kê tất cả mọi thứ mà bạn nghĩ là tốt. Điều quan trọng hơn, chúng ta cần tránh lặp lại những vấn đề cũ, đó có thể là vì bạn đã quá tham lam khi đề ra mục tiêu cho bản thân. Vì vậy, cách tốt nhất là tự hỏi chính mình, trong vòng 1 tuần hay 1 tháng tới, điều quan trọng nhất mình có khả năng cải thiện/duy trì là gì?
Có nên làm việc này thường xuyên không?
Ngày đi học cấp 3, tôi bị nghiện các loại sổ viết tay. Mỗi dịp cuối năm, tôi háo hức chạy ra hiệu sách và tìm cho mình một quyển Kế hoạch hàng ngày đẹp nhất. Sau đó đúng mùng 4 Tết – ngày toàn dân khai bút – tôi sẽ ngồi nhìn lại một năm qua mình làm được/chưa làm được gì. Vấn đề là 365 ngày trôi qua, tôi chẳng thể nhớ nổi hết. Thậm chí, có những sai lầm mà tôi đã lặp đi lặp lại nhiều năm, cực kỳ muốn sửa nhưng “quên mất”.
Thích nhất là đoạn đề ra kế hoạch cho năm mới, tôi cảm thấy mình như được tiếp thêm sức mạnh. Trang giấy tháng 2, tháng 3 ngày trông thật mỹ mãn vì mỗi ngày đều rất nhiều những hoạt động mà tôi đề ra cho bản thân. Cho đến một ngày tháng 4, tôi quên hẳn luôn sự tồn tại của cuốn sổ thân yêu. Mà có nhớ ra cũng chẳng buồn tìm, lười chết đi được. Bạn có giống vậy không?
Dĩ nhiên tôi không nghĩ rằng việc nhìn lại bản thân cũng phải trở thành một đầu việc, tôi chỉ muốn nhấn mạnh vai trò của nó khi bạn làm thường xuyên. Nhìn lại cuộc sống mỗi tháng 1 lần, hoặc nếu quá bận thì hãy làm việc đó mỗi 3 tháng, vì mọi thứ đều có thể thay đổi trước khi bạn kịp nhận ra.
Sau khi tốt nghiệp Thạc sỹ về nước, tôi mất gần nửa năm để tìm được công việc đúng ngành. Cảm giác tuyệt vọng nối tiếp nhau qua những lời từ chối, tôi tự hỏi bản thân đã sai ở đâu sau rất nhiều lần thất bại? Thế nhưng trước khi kịp bình tĩnh nhìn nhận quá trình mà tôi cho là “nhiều đau thương” ấy, tôi đã vội vàng nhận ngay một lời mời làm việc mà bản thân tôi còn không hiểu rõ mình sẽ làm gì. Và tất nhiên tôi đã chẳng thể gắn bó với nơi đó quá lâu.
Bên cạnh công việc, tất cả chúng ta đều có khả năng phải đối mặt với những kết quả không như mong đợi trong tình yêu, hay các mối quan hệ xã hội, hoặc sức khoẻ. Điều đó thậm chí sẽ xảy đến mặc cho ta cố gắng không ngừng nghỉ. Nhưng vấn đề ở đây lại chính là vì chúng ta đã không chịu “ngừng” và thật sự cho bản thân được nghỉ ngơi, nạp năng lượng sau những trải nghiệm không vui. Vì thế, nhìn lại bản thân, bao gồm suy nghĩ và viết ra chi tiết, theo tôi là một lựa chọn đúng đắn để chữa lành vết thương tâm hồn.
Tuỳ vào từng trường hợp cụ thể, nhưng tôi tin nếu bạn yêu thương chính mình, bạn sẽ thực sự muốn nhìn lại quãng đường mình đi qua một cách thường xuyên hơn, để những sai lầm sẽ được phát hiện và sửa chữa kịp thời; để những nỗi đau được hàn gắn.
Nếu bạn đang cảm thấy lạc lối, mọi việc đều không được như ý muốn và rơi vào trạng thái mệt mỏi hay chán nản, lời khuyên chân thành của tôi là hãy tách mình ra khỏi bản thân, và đóng vai trò một người thứ ba – càng sớm càng tốt. Tập cách quan sát từng nhịp cảm xúc, lời nói và mọi phản ứng của chính mình là một biện pháp chữa lành vô cùng hiệu quả – ngay cả tôi cũng không ngờ đến.
Tôi mong bạn sẽ thử, và chia sẻ với tôi cảm nhận của bạn nhé!
Hẹn gặp bạn ở những bài viết lần sau
Giang In Real Talk